काठमाडौंको भोटेबहालमा १० वर्षदेखि सैलुन चलाउँदै आएका चन्द्रेश्वर ठाकुर साउन लागेपछि निराश देखिन्छन् । अरु महिनाको तुलनामा साउनमा कपाल काट्ने ग्राहक आउँदैनन् । आएकामध्ये धेरैले दाह्री मात्रै काटेर जान्छन् । कारण हो– साउनमा कपाल काट्नुहुन्न भन्ने परम्परागत मान्यता । अरु महिना राम्रै आम्दानी हुने सैलुन व्यवसायमा साउन लागेपछि ठूलो  धक्का पर्छ । ‘अरु बेला दैनिक ५० भन्दा बढी ग्राहक आउँथे तर, साउन लागेपछि मुस्किलले १० जना कपाल काट्न आउँछन्,’ उनी भन्छन्, ‘साउनको कमाइले भाडा तिर्न पनि पुग्दैन ।’

‘

शास्त्रीय परम्पराअनुसार विष्णुको अनुपस्थितिमा कपाल काट्न हुँदैन,’ उनले भने, ‘यो महिनामा विष्णुको भजन, कृतन गर्ने र हरियो लगाउने परम्परा छ, यो महिनामा कपाल काट्दा बिरामी परिन्छ भन्ने परम्परा छ ।’

उनीजस्तै काठमाडौंको तिनकुनेमा सैलुन चलाएर बसेका उमेश दास पनि साउनमा ग्राहकको संख्या घटेको बताउँछन् । ‘साउनमा कपाल काट्न हुन्न भन्ने मान्यताले धेरै मानिस कपाल काट्न आउँदैनन्,’ उनले भने, ‘युवाले भने यस्ता कुुरा मान्दैनन् । साउनमा कपाल काट्न पाकाभन्दा युवा नै बढी आउँछन् ।’ उनले साउन लागेपछि दिनमा मुस्किलले सात सय आम्दानी भएको बताए ।
शास्त्रीय मान्यताअनुसार साउनभरि भगवान विष्णु आफ्नो कुटीमा आराम गर्न बस्छन् । उनी आराम गर्न बसेको बेला कपाल काट्न हुँदैन । कपाल काट्ने कार्य शुभकर्म भएकाले पनि भगवान विष्णु सुतेका बेला शुभकर्म गर्न नहुने मान्यता रहेको ज्योतिष गुरु पराचरले बताए । ‘शास्त्रीय परम्पराअनुसार विष्णुको अनुपस्थितिमा कपाल काट्न हुँदैन,’ उनले भने, ‘यो महिनामा विष्णुको भजन, कृतन गर्ने र हरियो लगाउने परम्परा छ, यो महिनामा कपाल काट्दा बिरामी परिन्छ भन्ने परम्परा छ ।’
पौराणिक मान्यताअनुसार कपाल काट्न हुने र नहुने दिन पनि फरक–फरक छन् । आइतबार कपाल खौरिँदा एक महिना आयु घट्न सक्ने, मंगलबार काट्दा आठ महिना आयु घट्ने र शनिबार काट्दा एक वर्ष आयु घट्ने मान्यता छ । त्यस्तै, सोमबार कपाल काट्दा सात महिना आयु बढ्ने, बुधबार पाँच महिना बढ्ने,  बिहीबार कपाल काट्दा १० महिना र शुक्रबारः ११ महिना आयु बढ्ने मान्यता रहिआएको ज्योतिष गुरु पराचरले बताए ।

प्रकाशित: २ श्रावण २०७४ ०९:४३ सोमबार