कांग्रेसका रानी–राजकुमार–राजकुमारीले २०४८ पछिको आफ्नो आर्थिक, सामाजिक र राजनीतिक हैसियत कहाँबाट कहाँ पुग्यो भनेर हेरे मात्रै पनि कांग्रेस कहाँ–कहाँ चुक्यो भन्ने देखिन्छ । बिपी, सुवर्ण, गणेशमान, कृष्णप्रसाद, सूर्यप्रसादको नेतृत्वको कांग्रेस र शेरबहादुरको नेतृत्वमा पार्टी र सरकारमा कसरी चलेको छ, सजिलै भन्न सकिन्छ ।
नेपालमा पुष्पकमल दाहालको उदयपछि मात्रै कम्युनिस्ट नाममा घोर अवसरवादी पनि हुने रहेछन् भन्न थालियो। एमाले नेता ओलीले भारतको सशक्त प्रतिकार गरेर नेपाललाई दलदलबाट बचाउन ठूलो उपलब्धि पाएका छन्।
देउवाले स्थानीय तहको पहिलो चरणको चुनावभन्दा अघि र पछि पनि माओवादी केन्द्रसँग दीर्घकालीनरूपमा सहकार्य गर्ने बताउँदै आएका छन्। त्यसको अर्थ हुन्छ– अब कांग्रेस पार्टी आफँैं गरिखान असमर्थ छ। देउवा र दाहालबीचको सहकार्यले राजनीतिकरूपमा गुमाउने कांग्रेस र केही भए पनि प्राप्त गर्ने माओवादी देखिएको छ।
चीनले लागु गर्दै रहेको ओबिओआर परियोजनाअन्तर्गतको ‘एक क्षेत्र एक बाटो’ (वान बेल्ट वान रोड) बाट नेपाल धेरै ठूलो मात्रामा लाभान्वित हुने देखिन्छ । भारतवेष्ठित नेपाल सो परियोजनासँग कनेक्ट हुँदा नेपाल विश्व यातायात सञ्जालमा जोडिनेछ । भारतको बाटो हुँदै आउने÷जाने सामानको भाडा भरोटमात्रै बर्सेनि अरबौंमा जोगिनेछ । यतिमात्र नभएर नेपालको राष्ट्रियता अहिलेको भन्दा सयौं गुणा शक्तिशाली हुनेछ ।
नेपालका केही कूटनीतिज्ञले ‘प्रधानमन्त्री दाहालले चीनसँगको सम्बन्ध पहिलेजस्तो राख्तैनन् कि भन्ने शंकामात्र नगरेर एक चीन नीतिमा पनि ढलपल पो गर्ने हुन् कि’ भन्ने अनुमानसमेत गरेका छन्।
इतिहासले बडो बेगका साथ पाइला चालिरहेछ। यस्तो स्थितिमा हाम्रो चिन्तनले पनि त्यस्तै बेगका साथ इतिहास सँगसँगै पाइला चाल्नुपर्छ । नत्र भने हामी आफ्नै पुरानो मनोविज्ञानको बन्दी भएर इतिहासले त्यागेको सानो तत्व बन्न पुग्छौं।
गत मंसिर ४ र ५ गते नेपालस्थित सिन्ह्वा न्युज एजेन्सीको कार्यालयले आयोजना गरेको थिङ्कट्याङ्क डायलगमा भाग लिन चाइना पिपुल पोलिटिकल कन्सलटेटिभ कन्फरेन्सका विदेश विभाग सदस्य हु आङ योइसमेत १४ जना चिनियाँ थिङ्क ट्याङ्क विज्ञले नेपालका केही राजनीतिज्ञ र विज्ञसमेत बोलाएर नेपाल–चीन सम्बन्ध विषयमा समेत बौद्धिक कसरत (थिङ्क ट्याङ्क डायलग) गरेका छन्।
पुष्पकमल दाहाल र देउवाको दिल्ली भ्रमणपछि दाहालले दिल्लीमा जुन सम्झौता गरे त्यसबाट नेपाल–चीन सम्बन्धमा पनि ठूलो खाडल देखिएको छ।
कांग्रेस, एमाले, माओवादी, राप्रपा र मधेसवादी दलमा पनि देशलाई माया गर्ने र नबिक्ने थुप्रै देशभक्त नेता तथा कार्यकर्ता छन्। सचेत जनताले यो संशोधन स्वीकार गर्ने देखिँदैन।
भारतको आशय र प्रभावमा २०१५ को, २०१९ को, २०४७ को र २०६३ को संविधान फालिएका छन् । २०७२ को संविधान पूर्णरूपमा कार्यान्वयन हुन नदिन मोदी/मुखर्जी सर्त पर्याप्त देखिएको छ । मुखर्जीले नरम भाषामा मोदीकै रागमात्र दोहोर्याए ।
नेपालले दह्रो खुट्टा टेकेर ओलीले गरेका सम्झौता कार्यान्वयन गरेमा भारत चीनले प्रस्ताव गरेको त्रिदेशीय नीतिमा आउन बाध्य हुने देखिएको छ।
डा. गोविन्द केसीको भोक हड्ताल र उनले उठाएको सही मुद्दालाई नेपालका प्रायशः बुद्धिजीवी नसुनेझैं गर्दैछन्। यस्तो अवस्थालाई 'भोरजुवा' का रूपमा हेर्नुपर्ने हुन्छ। देशलाई यस्तो अवस्था परेको बेला बुद्धिजीवीहरू निदाएझैं गर्छन् भने देशको अधोगति निश्चित छ। नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानको बृहत् नेपाली शब्दकोशले बुद्धिजीवी शब्दको परिभाषा दिँदै भनेको छ– बौद्धिक काम गरेर जीविका चलाउने, बौद्धिक शक्ति, बुद्धिमान कहलाउन चाहिने मुख्य गुण भएको।
